Cục
Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản (Bộ NN&PTNT) cảnh báo, năm
2012, nhiều nước nhập khẩu hàng thủy sản của Việt Nam sẽ cử đoàn công tác sang
giám sát, thanh tra chất lượng hàng thủy sản xuất khẩu (XK) của nước ta. Đây
được xem như lời cảnh báo đáng quan tâm đối với các cơ sở khai thác, nuôi trồng
và chế biến hàng thủy sản xuất khẩu trong nước.
Nguyên
nhân gia tăng kiểm soát
Về
nguyên nhân gia tăng các cuộc thanh tra, giám sát, ông Nguyễn Như Tiệp- Cục
trưởng Cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản (QLCLNLS-TS) - phân
tích, những năm gần đây, nhất là năm 2011, XK thủy sản (TS) của Việt Nam có mức
tăng trưởng khá. Năm 2011, tổng kim ngạch XK đạt trên 6,1 tỷ USD với thị trường
gồm 153 nước và khu vực. Đặc biệt, hàng TS Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng
trưởng XK sang các thị trường khó tính, như: EU, Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Liên bang
Nga... đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt với sản phẩm cùng loại tại quốc gia nhập
khẩu (NK) cũng như các quốc gia XK khác.
Hơn
nữa, hầu hết thị trường XK của Việt Nam đều là những quốc gia có những quy định
khá ngặt nghèo về các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm (ATTP), trong khi Ủy ban
Luật Thực phẩm quốc tế (CODEX) chưa ban hành đầy đủ và thống nhất các qui định
về hóa chất, kháng sinh cấm hoặc mức tồn dư tối đa cho phép của các hóa chất,
kháng sinh được phép sử dụng (MRL).
Do
vậy, các quốc gia đang có những qui định rất khác nhau. Ví dụ: EU qui định MRL
đối với chất Enrofloxacin là 100ppb (100 phần tỷ) nhưng ở Nhật Bản là 10 ppb
còn Canada, Hoa Kỳ thì qui định là 1 ppb... Sự khác nhau này khiến không chỉ
Việt Nam mà các nước XK TS khác rất khó thỏa mãn đầy đủ các quy định của từng
quốc gia. Chính vì vậy, tại nhiều thị trường, hàng TS XK của Việt Nam đã bị
“thổi còi” trong thời gian qua.
Điển
hình như giữa tháng 9/2010, Bộ Y tế - Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đã cảnh báo
về việc tôm Việt Nam xuất sang nước này có dư lượng Trifluralin và nâng mức
kiểm soát hóa chất này từ 0% lên 30%. Hay tháng 7/2011, 3 nhà bán lẻ Anh là
Tesco, Asda và Morrisons quyết định ngừng bán cá tra Việt Nam do phát hiện tạp
chất tăng trọng. Mới đây nhất, theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu
thủy sản Việt Nam (VASEP), Cơ quan Kiểm tra chất lượng thực phẩm của Canada
(CFIA) đã phát hiện dư lượng Enrofloxacin trong một số lô hàng cá tra, basa
nhập khẩu từ Việt Nam, vượt quá mức 0,6 ppb cho phép trong thủy sản. Đây là một
trong những nguyên nhân chính khiến các quốc gia NK hàng TS từ Việt Nam tăng
cường kiểm tra, giám sát tại nước sở tại.
Những
nguyên nhân khác, theo ông Nguyễn Như Tiệp, là hoạt động khai thác, nuôi trồng
TS của chúng ta vẫn ở qui mô nhỏ, manh mún, thiếu liên kết nên khó kiểm soát
triệt để chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp chế biến XK chưa
gắn kết, đồng hành, hỗ trợ ngư dân, nông dân nuôi trồng TS, đại lý nguyên liệu
trong việc không lạm dụng hóa chất kháng sinh vì không coi là trách nhiệm của
mình.
Cùng
với đó, các cơ quan quản lý nhà nước về TS, thú y, chất lượng chưa tổ chức thực
hiện đầy đủ kiểm tra, giám sát điều kiện đảm bảo vệ sinh thú y, an toàn thực
phẩm, đặc biệt việc sử dụng hóa chất kháng sinh tại các cơ sở khai thác, nuôi
trồng theo đúng qui định. Cuối cùng là vai trò của các các hội/hiệp hội còn mờ
nhạt, chưa tuyên truyền giáo dục, có cơ chế thúc đẩy các cơ sở, hộ sản xuất nhỏ
liên kết với nhau và gắn kết với doanh nghiệp chế biến XK để kiểm soát chất
lượng sản phẩm.
Chủ
động ứng phó
Trước
những động thái mới có tính cảnh báo của các quốc gia NK hàng TS của Việt Nam
trong năm 2012, ông Nguyễn Như Tiệp cho biết, Cục QLCLNLS-TS đã có công văn gửi
các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp liên quan thông báo về nội dung, thời gian
làm việc. Trước mắt, chuẩn bị tài liệu, nhất là tài liệu truy xuất nguồn gốc TS
nguyên liệu. Đồng thời, đề nghị các đơn vị này chủ động phối hợp với các đoàn
kiểm tra của nước ngoài để cung cấp thông tin theo yêu cầu; kiểm tra, rà soát
và điều chỉnh, hoàn thiện các điều kiện của nước NK để đảm bảo duy trì và phát
triển thị trường XK cho hàng TS Việt Nam.
Trong
dài hạn, Cục QLCLNLS-TS khuyến cáo các cơ sở khai thác, nuôi trồng, đại lý thu
gom nguyên liệu chế biến hàng TS tuyệt đối không lạm dụng chất cấm để phòng,
trị bệnh trong nuôi thủy sản, đặc biệt là chất Enrofloxacin đã bị cấm hoàn toàn
trong sản xuất kinh doanh TS trên toàn thế giới.
Các
đơn vị không sử dụng thuốc trừ sâu trong diệt tạp, xử lý ao nuôi; không sử dụng
thuốc chứa hóa chất kháng sinh để phòng bệnh và trị bệnh do vi rút. Trong
trường hợp bắt buộc phải sử dụng thuốc trị bệnh, phải sử dụng thuốc có số lưu
hành và đảm bảo thời gian cách ly do nhà sản xuất hoặc cán bộ khuyến ngư, cán
bộ quản lý chất lượng khuyến cáo.
Đối
với các doanh nghiệp chế biến hàng XK, ông Tiệp khuyến nghị, cần chủ động nắm
vững các qui định của Việt Nam và yêu cầu của từng thị trường NK, thông tin kết
quả thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước để kiểm tra nguồn cung ứng
nguyên liệu đảm bảo an toàn thực phẩm
Đồng
thời, cần duy trì điều kiện nhà xưởng, trang thiết bị, nhân lực, vật tư, nguyên
liệu đảm bảo ATTP, tiến hành rà soát, mở rộng hệ thống tự kiểm soát (own –one-
check) dựa trên HACCP để kiểm soát các mối nguy về ATTP không chỉ trong khuôn
viên nhà máy mà còn từ các cơ sở cung ứng nguyên liệu
Ngoài
ra, các cơ quan quản lý nhà nước về TS, thú y, chất lượng từ Trung ương và địa
phương theo phân công, phân cấp triển khai đầy đủ việc kiểm tra điều kiện đảm
bảo vệ sinh ATTP, đặc biệt việc sử dụng hóa chất kháng sinh tại các cơ sở khai
thác, nuôi trồng, thu gom bảo quản, chế biến XK TS.
“Các
cơ quan nhà nước cũng cần chủ động đàm phán với các đối tác thương mại, nhất là
các nước NK TS của Việt Nam, yêu cầu họ sửa đổi các qui định chưa phù hợp với
chuẩn mực quốc tế hoặc thiếu cơ sở khoa học” - ông Nguyễn Như Tiệp nói.
Hiện
nay, Cục QLCLNLS-TL đã nhận được thông báo của một số quốc gia về việc cử đoàn
thanh tra sang đánh giá thực tế hệ thống kiểm soát và điều kiện đảm bảo ATTP
trong sản xuất TS XK của Việt Nam. Cụ thể, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm
Hàn Quốc (KFDA) sẽ tới Việt Nam vào cuối tháng 2/2012; Cục Kiểm tra ATTP, kiểm
dịch động thực vật Liên bang Nga sẽ đến vào tháng 4/2012; Cục Quản lý thực phẩm
và dược phẩm Hoa Kỳ (USFDA) sang Việt nam vào tháng 5/2012 và Tổng cục ATTP và
bảo vệ người tiêu dùng của EU (SANCO) thì đến vào tháng 9/2012. Trong năm nay,
có thể có thêm các đoàn thanh tra, giám sát đến từ các cơ quan thẩm quyền trong
lĩnh vực này của Nhật Bản, Trung Quốc và một số nước NK hàng TS Việt Nam, dù chưa
có thông báo chính thức về thời điểm.
Theo
người đứng đầu Cục QLCLNLS-TS, các đoàn thanh tra này đến Việt Nam để kiểm tra,
đánh giá hệ thống kiểm soát ATTP trong toàn bộ chuỗi sản xuất, kinh doanh TS
của nước ta, gồm: Hệ thống pháp lý; tổ chức bộ máy và năng lực thực thi pháp
luật về ATTP của các cơ quan thẩm quyền nhà nước; của các cá nhân, tổ chức tham
gia chuỗi sản xuất kinh doanh TS. “Năm nay họ sẽ hướng vào 3 trọng tâm: Đánh
giá quản lý, kiểm soát trong sản xuất, lưu hành, sử dụng hóa chất, thuốc thú y
và giám sát tồn dư hóa chất, kháng sinh trong sản phẩm TS; hệ thống tự kiểm
soát (own-check system) dựa trên các nguyên tắc HACCP và truy xuất nguồn gốc
sản phẩm của doanh nghiệp; năng lực kiểm nghiệm, kiểm tra và xử lý vi phạm của
các cơ quan Nhà nước” – ông Tiệp nhấn mạnh.
Theo BaoCongThuong
Đăng nhập
